วัฒนธรรมด้านความปลอดภัย (Safety Culture)
|
|
ตวงพร เอ็งวงษ์ตระกูล
|
|
|
| วัฒนธรรมด้านความปลอดภัย (Safety Culture) หมายถึง พฤติกรรมของคนในสังคม ที่แสดงถึงลักษณะและทัศนคติ ที่เกี่ยวกับความปลอดภัย โดยลักษณะของวัฒนธรรมด้านความปลอดภัย (Characteristic of Safety Culture) แบ่งออกเป็น 3 ระดับ ดังรูป |
|
|
| 1. |
ระดับรูปธรรม (Artifact level) หมายถึง สิ่งที่เกิดขึ้นจากการกระทำของคน สามารถมองเห็นได้จากการสังเกต เช่น สถาปัตยกรรม การแต่งตัว ฯลฯ ซึ่งประกอบด้วย Characteristic of Safety Culture ดังนี้ |
|
- ผู้บริหารสูงสุดมีส่วนร่วมในเรื่องความปลอดภัย (Top management commitment to safety)
- มีผู้นำอย่างชัดเจน (Visible leadership)
- ใช้ระบบ 5 ส (Good housekeeping)
- มีกลยุทธ์ทางธุรกิจที่ให้ความสำคัญด้านความปลอดภัย (Strategic business importance of safety)
- มีกระบวนการผลิตที่ไม่ขัดแย้งกับความปลอดภัย (Absence of safety versus production conflict)
- มีความสัมพันธ์ที่ดี ระหว่างหน่วยงานควบคุมกับหน่วยงานอื่นจากภายนอก (Relationship to regulator and other external groups)
- มีวิสัยทัศน์ยาวไกลและมีแผนระยะยาว (Proactive and long-term perspective)
- มีการบริหารการเปลี่ยนแปลง (Management of change)
- มีระบบเอกสารและคู่มือการปฏิบัติงานที่มีคุณภาพ(Quality of documentation and procedures)
- มีความสอดคล้องกันระหว่างกฎระเบียบกับวิธีการปฏิบัติงาน (Compliance with regulations and procedures)
- ผู้ปฏิบัติงานมีความสามารถและมีจำนวนที่เพียงพอ (Sufficient and competent staff)
- มีการจัดการความรู้ของบุคลากร เทคโนโลยี และองค์กร (Man, technology and organization knowledge)
- มีการกำหนดบทบาทและหน้าที่ความรับผิดชอบที่ชัดเจน (Clear roles and responsibilities)
- มีการจูงใจและสร้างความพึงพอใจในงาน (Motivation and job satisfaction)
- พนักงานทุกคนมีส่วนร่วม (Involvement of all employee)
- มีบรรยากาศในการทำงานที่ดี ทั้งด้านเวลา ความกดดัน ปริมาณงาน และความเครียด(Good working conditions with regard to time pressure workload and stress)
- มีการวัดระดับความสามารถด้านความปลอดภัย (Measurement of safety performance)
- มีการจัดสรรทรัพยากรอย่างเหมาะสม (Proper resource allocation)
- มีความร่วมมือกันและมีการทำงานเป็นทีม (Collaboration and teamwork)
- มีมุมมองในการตัดสินใจที่เปิดกว้าง (Decision – making breadth of perspective)
- สามารถรับมือกับความขัดแย้ง (Handing of conflict)
- มีความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างผู้บริหารกับพนักงาน (Relationship between managers and employees)
- ให้ความสำคัญกับกระบวนการทำงาน (Awareness of work process)
- มีการพิจารณาค่าตอบแทนและหน้าที่ความรับผิดชอบตามความสามารถ (Performance accountability and reward)
|
| 2. |
ระดับหลักการสนับสนุน (Espoused value level) หรือค่านิยมของสังคม หรือองค์กร เช่น ยุทธวิธี , กำหนดจุดมุ่งหมาย ฯลฯ ซึ่งประกอบด้วย Characteristic of Safety Culture ดังนี้ |
|
- ให้ความสำคัญกับความปลอดภัยเป็นอันดับต้น (High priority to safety)
- มีการสื่อสารที่ดีและรับฟังความคิดเห็น (Openness and communications)
- เป็นองค์กรแห่งการเรียนรู้ (Organizational learning)
|
| 3. |
ระดับสามัญสำนึก (Basic assumption level) หรือความคิดพื้นฐาน ประกอบด้วย Characteristic of Safety Culture ดังนี้ |
|
- ให้ความสำคัญกับเวลา (Time focus)
- มุมมองในเรื่องความผิดพลาด (View of mistakes)
- บทบาทของผู้บริหาร (Role of managers)
- ทัศนคติของบุคลากร (View of People)
|
|
|
|
| การประเมินระดับวัฒนธรรมความปลอดภัย (Safety Culture) ควรทำการประเมินตามมิติของวัฒนธรรมความปลอดภัย ที่ทบวงการพลังงานปรมาณูระหว่างประเทศ ได้กำหนดให้เป็นองค์ประกอบของ วัฒนธรรมความปลอดภัยขององค์กร (Safety Culture) ซึ่งประกอบด้วยมิติต่างๆ 5 มิติ (5 IAEA Safety Culture Dimensions) ดังนี้ |
- Accountability for safety is clear หมายถึง ความชัดเจนในหน้าที่รับผิดชอบด้านความปลอดภัยของบุคลากร
- Safety is a clearly recognized value หมายถึง มีการตระหนักถึงคุณประโยชน์ของความปลอดภัยอย่างแท้จริง
- Safety is integrated into all activities หมายถึง การบูรณาการความปลอดภัยเข้ากับทุกกิจกรรมการทำงาน
- Safety leadership is clear หมายถึง การมีผู้นำในเรื่องของความปลอดภัยที่ชัดเจน
- Safety is learning driven หมายถึง การจัดให้ความปลอดภัยเป็นตัวขับเคลื่อนกระบวนการเรียนรู้ขององค์กร
|
| วิธีการประเมินระดับวัฒนธรรมความปลอดภัย |
| ความยากในการวัดระดับ Safety Culture คือ ไม่มีตัวชี้วัดแบบง่ายๆ ที่ใช้ในการวัด , หลายๆ ส่วนไม่ได้มาจากการสังเกตโดยตรง , หลายๆ ส่วนได้เพียงแค่อธิบายแต่ไม่สามารถวัดได้ ( เช่น ความคิด ความรู้สึก ), และความมีอคติของผู้ที่ให้ความเห็น ดังนั้นจึงควรใช้การ ผสมผสานหลายๆ วิธีร่วมกัน ดังนี้ |
- การสัมภาษณ์ / การพูดคุย (Interviews)
- การทำแบบสอบถาม (Questionnaires)
- การเฝ้าสังเกต (Observations)
- ประเมินจากเอกสาร (Review of documentation)
|
|
|
| การพัฒนาวัฒนธรรม ความปลอดภัย (Safety Culture Develop ment ) ขององค์กรใดๆ มีลำดับขั้น ตามที่ทบวงการพลังงานปรมาณูระหว่างประเทศ (IAEA) กำหนดแบ่งออกเป็น 3 ระดับคือ |
| ระดับที่ 1 |
ความปลอดภัย ต้องอยู่บนพื้นฐานของกฎระเบียบและการควบคุม (Safety is based on rules and regulations) |
| ระดับที่ 2 |
ความปลอดภัย ถูกกำหนดให้เป็นส่วนหนึ่งของเป้าหมายองค์กร (Safety is considered an organizational goal) |
| ระดับที่ 3 |
ความปลอดภัยขององค์กร มีการพัฒนาปรับปรุงอยู่ตลอดเวลา (Safety can always be improved) |
|
